CÂY GIẢ TỴ_GỖ TẾCH (TEAK)

Tên khoa học:Tectona grandis L. f.,thuộc họ Cỏ roi ngựa_ Verbenaceae.

Cây rụng lá, gốc thường có rãnh và có bạnh.Cao 30 m, đường kính 60_80 cm.Vỏ ngoài màu xám vàng,nứt dọc thành vảy nhỏ,dài và hẹp,thịt vỏ có xơ.

Cành non phủ lông hình sao, màu gỉ sắt.Lá hình trái xoan,hình trứng ngược hoặc gần hình tròn,đỉnh nhọn,gốc men trên cuống,mặt trên nhẵn,mặt dưới phủ lông hình sao màu vàng nhạt,dài 20–60 cm, rộng 20–40 cm, gân bên 30-60 đôi.Cuống lá dài 2,5_5cm,có lông hình sao.

Cụm hoa lớn hình chùy gồm những xim ba nhánh,mọc đối.Cánh đài có lông dày đặc,hợp thành ống,trên có răng,mặt ngoài có những tuyến đỏ.

Cành màu trắng hợp thành ống,trên có 5_6 thùy tròn,mặt ngoài có lông và tuyến.Nhị 5_6,hơi thò ra.Bầu hình nón có lông,dày đặc,vòi ngắn,chia 2.

Quả hạch hình cầu có đường kính từ 1_2cm,có long hình sao dày đặc,phía ngoài có đài bao bọc,mỗi quả có từ 1_3 hạt.

Cây có nguồn gốc ở Thái Lan,Myanmar,Ấn Độ.Nay đã được nhập nội vào Việt Nam,Lào,Campuchia v.v.Ở Việt Nam loài tếch đã trở thành một loài cây trồng khá phổ biến ở nhiều tỉnh.Cây ưa khí hậu nhiệt đới mưa mùa.Cây chịu lạnh kém.Tếch là loài cây ưa sáng hoàn toàn,cả khi non, tái sinh chồi và hạt đều tốt.Cây chịu được lửa cháy rừng và ít bị sâu bệnh.Hoa tháng 5 – 6 hoặc tháng 7 – 8.Mùa quả tháng 11_12 hoặc tháng 12_1.

Thành phần hóa học: Gỗ chứa nhựa 2,93%, nhựa này có tính kích thích da; còn có một ít tinh dầu và dầu béo. Trong gỗ còn có một chất tương tự quinine, là tectoquinine. Lá chứa một chất màu đỏ. Hạt chứa tinh dầu.

Tính vị, tác dụng: Gỗ có tác dụng chống viêm. Vỏ làm săn da. Lá và hạt có tính tẩy. Hoa và hạt lợi tiểu.

Gỗ màu vàng sẫm, hay xám hơi nâu. Vòng năm rễ nhận, gỗ muộn mạch thưa, nhỏ hơn gỗ sớm. Tia nhỏ, mật độ thưa. Gỗ nặng trung bình, tỷ trọng 0,7. Lực kéo ngang thớ 32 kg/cm², lực nén dọc thớ 471 kg/cm², oằn 1.253 kg/cm², thớ to nhưng mịn, không cong vênh, nứt nẻ, không bị mối mọt, nấm mộc phá hoại nên dùng đóng bàn ghế, tủ…. Gỗ chịu được nước mặn, nên đóng tàu biển tốt, đóng toa xe, tà vẹt, xẻ ván sàn, gỗ lạng..

Bà Trần Lệ Xuân là một trong những người phụ nữ quyền lực của chế độ Việt Nam Cộng Hòa vào thời gian này. Không chỉ đảm nhận chức vụ chủ tịch hội phụ nữ Liên đới, bà còn là Bà Cố Vấn quyền lực của chế độ Việt Nam Cộng Hòa thời bấy giờ.

Có người còn cho rằng, bà cho trồng Rừng Cây Giá Tỵ với mục đích chế tạo báng súng, chống lại Cộng Sản. Tuy nhiên, sau khi chế độ Mỹ – Diệm sụp đổ, rừng Cây Giá Tỵ cũng bị phá bỏ.

Đến sau năm 1975, Rừng Giá Tỵ bị phá bỏ khá nhiều. Một phần là do thiếu đất canh tác và sinh sống, bà con chặt bỏ Cây Giá tỵ để trồng trọt và chăn nuôi. Thêm vào đó, cũng có lý do cho rằng, vì chế độ Mỹ – Diệm sụp đổ, nên rừng cây cũng bị phá bỏ theo.

Tuy nhiên, những năm gần đây, Giá Tỵ đã khôi phục và mang lại lợi ích kinh tế cao cho người dân. Không chỉ tận dụng gỗ, người ta còn dùng lá, hay hoa Giá Tỵ để phục vụ đời sống kinh tế. Và Đồng Nai cũng chính là khu vực cung cấp Cây Giá Tỵ trọng điểm cho cả nước.

Rừng cây này do bà Trần Lệ Xuân trồng vào năm 1963. Gỗ cây giá tỵ cứng và độ giãn nở thấp nên thường được dùng làm bá sung, thước đo kỹ thuật cao. Sau 70 năm thì mới có thể khai thác và đưa vào sử dụng được.

Nơi sống và thu hái:Loài phân bố ở Ấn Độ, Mianma,Trung Quốc,Lào,Campuchia,Thái Lan,Malaixia,Inđônêxia.Ở nước ta, cây mọc hoang và cũng thường được trồng.Có thể thu hái các bộ phận của cây quanh năm.

Người ta thường phân loại gỗ gắn với nơi trồng, cụ thể:

_Gỗ Tectona grandis f. canescens: Ấn Độ

_Gỗ Tectona grandis f. pilosula: Philippin

_Gỗ Tectona grandis f. punctata: Puerto Rico

_Gỗ Tectona grandis f. tomenrella: Philippin

Làm báng súng: Chính bởi độ bền cao, gỗ tếch được sử dụng làm báng súng giúp đảm bảo chất lượng vũ khí trước những điều kiện khắc nghiệt trong chiến tranh.

Đóng du thuyền: Nhiều chiếc du thuyền sang trọng sử dụng gỗ tếch làm nguyên liệu để chống chịu lại môi trường ngập nước kéo dài.

Đóng bàn ghế, đồ nội thất: Với màu sắc sáng, đường vân đẹp tự nhiên. Gỗ tếch khi chế tạo không cần phải sơn màu, chỉ cần phủ lớp bóng là sản phẩm đã rất đẹp.

Sàn gỗ: sàn gỗ tếch có khả năng chống lại các nhân tố môi trường rất tốt. Ngoài ra gỗ tếch có khả năng chịu nước cao, phù hợp với các loại sàn quanh bể bơi.Tuy nhiên loại sàn gỗ tếch ngoài trời sẽ có giá thành khá cao.

Thêm vào đó, người dân cũng đã tận dụng lá của loài cây này để gói thức ăn hay làm phân bón cho cây.

Cây giả Tỵ có lá to, xanh mát nên thường được trồng làm cây công trình, cây bóng mát trồng trong các khu công viên lớn, khuôn viên trường học, trồng thành rừng ở các khu bào tồn, hoặc được trồng thành hàng trên đường phố.

Được biết gỗ Gía Tỵ cũng là một loài gỗ quý có giá trị kinh tế cao, gỗ cây có màu vàng sẫm, thớ gỗ to, không cong vênh, nứt nẻ, không bị mối mọt phái hại, lại chịu được áp lực cao, dễ uốn nắn, nên thường được đưa vào sản xuất đồ gỗ mỹ nghệ như giường tủ, bàn ghế, cửa gỗ các loại, tượng, phù điêu,… Ngoài ra gỗ có khả ăng chịu mặn cao nên cũng được dùng làm gỗ đóng thuyền, bè, làm bán súng, tà vẹt cho đường ray xe lửa.

Cây giả tỵ sinh trưởng tốt trên loại đất có nhiều màu mỡ và khả năng thoát nước tốt, chính vì thế mà khí hậu cũng như thổ nhưỡng ở một số vùng của nước ta rất thích hợp để trồng cây giả tỵ.Cây có tốc độ phát triển nhanh nên khi trồng loại cây này cần:

Đây là cây ưa sáng nên hãy chọn những vùng đất thoáng có nhiều ánh nắng mặt trời để đảm bảo cho quá trình phát triển của cây, ngay cả khi cây còn nhỏ nhé.

Cây còn ưa ẩm nên nếu có điều kiện có thể tưới nước thường xuyên cho cây, tuy nhiên chỉ tưới một lượng vừa phải tránh tình trạng cây bị ngập quá khiến chúng bị chết.

Là loại cây người ta thấy rất ít khi bị sâu bệnh, nó có khả năng chịu lửa cũng tốt nên việc chăm sóc không cần quá khó khăn, hãy trồng cây thành từng vùng và phát quang cỏ bên dưới, bón phân hợp lý trong vòng 3 năm đầu tiên, khi bộ rễ đủ khỏe mạnh rồi thì để chúng phát triển tự do.

Tuy có khả năng sinh trưởng tốt nhưng cây lại không chịu được thời tiết quá lạnh,nên hãy chú ý đến vấn đề này.

Khi nhân giống cây này người ta thường sử dụng phương pháp giâm cành và ươm hạt, hãy lựa chọn cây trồng khỏe mạnh nhất để cho cây của bạn phát triển tốt nhất.

· Chuẩn bị đất trồng

_San ủi thực bì,đốt dọn,cày phá làm bằng cày chảo 3.

_San bằng các gốc cây, gò mối, cày bằng cày chảo 7 hai lần để đạt độ tơi của đất.

_Những nơi độ dốc cao, địa hình phức tạp không cày được thì tiến hành cuốc hố cục bộ.

Tùy theo mục đích trồng và điều kiện khí hậu ở mỗi địa phương mà có mật độ trồng khác nhau, có thể trồng tập trung hay phân tán, trồng quanh hàng rào, …. Thông thường thì trồng rừng với mật độ 1.100 cây/ha, thiết kế theo kích thước 3 m x 3 m (hàng cách hàng 3 m, cây cách cây 3 m) để sau này cơ giới hóa được trong khâu chăm sóc và phòng chống cháy rừng. Sau 3 – 5 năm trồng, tiến hành tỉa thưa loại bỏ những cây xấu, sâu bệnh, gãy ngọn, tỉa giản mật độ chỉ để lại khoảng 50% số cây so với lúc trồng.

_Kích thước hố đào 30 x 30 x 30 cm.

_Hố được đào trước và bón phân NPK (15_15_15) từ 50_100 gram/hố,phân được trộn đều dưới đáy hố với lớp đất mặt.

Cho cây stump vào giữa hố, giữ cây thẳng đứng, dùng tay vun lớp đất mịn ở xung quanh vào gốc cây. Vừa vun vừa nén chặt gốc, lấp đất cao hơn cổ rễ từ 2 – 3 cm, hố lấp hình mu rùa.

·Chăm sóc cây giả tỵ

_Sau khi trồng 1 tuần đến 10 ngày, những vị trí có cây stump chết phải được trồng dặm ngay.

_Làm cỏ vun gốc 1 tháng sau khi trồng.

_Hàng năm định ký 6 tháng làm cỏ, bón phân, vun gốc một lần, lượng phân bón là 100 gram NPK/lần bón, kết hợp bón thêm phân chuồng hoặc các loại phân hữu cơ khác. Bón phân trong 3 năm đầu.

_Sử dụng cơ giới để cày sạch cỏ giữa 2 hàng cây từ năm thứ nhất đến năm thứ 3, thực hiện 2 lần/năm.

Gỗ tếch hay có thể gọi là gỗ giá tỵ xuất phát từ thực tế trưởng thành cây gỗ. Bản chất tự nhiên của gỗ đã lớn nên sức đựng thời tiết khó khăn và khắc nghiệt. Các vật nặng có thể đặt lên đó, công dụng tiêu biểu của gỗ Teak được sử dụng sản xuất ra cả những du thuyền sang trọng và cao cấp, sàn gỗ sân thượng, hồ bơi chung cư, biệt thự đẳng cấp.

Bởi trong thành phần của sàn gỗ có chứa dầu giúp chống sự tiếp cận, xâm nhập của côn trùng, mối mọt. Đây là một trong những ưu điểm nổi bật của gỗ Teak mà không phải gỗ tự nhiên nào cũng có.

Loại gỗ này có thể sử dụng các loại chất tẩy rửa như xà phòng, giấm, rượu,… để làm sạch các vết bẩn bám trên mặt gỗ. Điều này không hề ảnh hưởng đến chất lượng của gỗ mà còn khiến bề mặt gỗ trở nên sáng bóng hơn.

Gỗ tự nhiên sau khi sử dụng một thời gian đều khiến người sử dụng lo lắng về độ giãn nở của gỗ. Tuy nhiên, khi lựa chọn gỗ tếch bạn có thể yên tâm về những vấn đề này, chi phí sửa chữa cũng sẽ được hạn chế ở mức tối đa.

Khác với các loại gỗ khác, khi gỗ tếch được phơi sáng càng lâu chúng sẽ càng đều màu, vân gỗ đẹp và bền lâu. Đặc biệt đối với các loại sàn gỗ ngoài trời thì đây sẽ là lựa chọn tuyệt vời.

Theo Đna Thích